Kanaviçe el işleri dünyasında özellikle dikişle ilgilenenlerin kullandığı bir tür nakış tekniğidir. Özel bir kumaş üzerine ipliklerle desenler işlenerek yapılan bu sanatsal çalışmalar geçmişten günümüze birçok kültürde estetik ve dekoratif amaçlarla kullanılmıştır. Kanaviçe sabır ve dikkat isteyen bir uğraştır, güzel desenler oluşturmak için ince motor becerisi gerektirir. Kanaviçe ipi özel dikiş tekniğinde kullanılan çoğunluk olarak pamuk ya da ipekten yapılmış çok sayıda ince telden oluşan bir iplik türüdür. Kanaviçe ipi işlenen desenin belirgin ve canlı olmasını sağlar.
Kanaviçe Nedir?
Kanaviçe aslında çok eski zamanlardan beri bir el sanatı. Bir nevi sabırla işlenmiş bir tür sanat diyebiliriz. Özel bir kumaş üzerine ince ipliklerle desenler işleyerek ortaya çıkar.
Zamanla popülerleşmiş ve birçok kültürde hem dekorasyon hem de kişisel zevkleri ifade etme aracı olarak kullanılmış.
Kanaviçe Sanatının Tarihçesi
Kanaviçe sanatı aslında çok eski zamanlara dayanan bir gelenek. Dünyanın farklı köylerinden, kasabalarından ve kültürlerinden insanları bir araya getiren, geçmişten günümüze kadar biriken birikimlerin birleşiminden oluşuyor.
Kanaviçenin kökeni tam olarak bilinmese de en eski izlere Antik Mısır’a kadar rastlanabiliyor. O dönemde kumaşlara işlenen desenler aslında kanaviçenin temellerinin atılmasına öncülük etmiştir. Orta Çağ’da zengin ve soylu sınıflar, evlerini süslemek için bu sanatı tercih ederken, zanaatkarlar da bu alanda ustalaşmışlar. Kiliselerde manastırlarda ve soylu evlerinde kanaviçe işler görmek oldukça yaygındı.
Kanaviçe Çalışmalarında Kullanılan Teknikler
Düz Dikiş (Back Stitch)
Kanaviçenin temel dikişlerinden biri. Oldukça basit ama etkili bir tekniktir. İpliği kumaşın bir tarafından geçirip biraz geriye doğru çıkarak bir sonraki deliğe geçilir. Bu şekilde dikişler birbirine yakın olur ve çizgiler net bir şekilde belirginleşir. Başlangıç seviyesindeki kanaviçe sanatçıları için uygun bir tekniktir.
X Dikişi (Cross Stitch)
Kanaviçenin en bilinen tekniğidir. Her dikiş "X" şeklinde yapılır ve desenin ana hatlarını oluşturur. Yavaş yavaş renkler ve şekiller birleşerek desen haline gelir. X dikiş genellikle geometrik şekillerden çiçek desenlerine kadar birçok farklı tasarımda kullanılır.
Düğüm Dikişi (French Knot)
Bu teknikte ipliği kumaşa birkaç kez dolayarak küçük bir düğüm yapılır ve dokulu bir görünüm yaratır. Çiçeklerin ortasında minik düğüm gibi detaylarda sıkça kullanılır.
Yastık Dikişi (Satin Stitch)
Yastık dikişi düz ve pürüzsüz yüzeyler oluşturmak için kullanılır. Genellikle büyük alanlarda keskin hatlar yerine yumuşak geçişler yapmak amacıyla kullanılır. Özellikle doğada bulunan çiçekler veya yapraklar gibi düz renkli alanlarda iyi sonuçlar alırsınız.
Yıldız Dikişi (Star Stitch)
Adından da anlaşılacağı gibi yıldız şeklinde dikişler yapmak için kullanılır. Daha
dekoratif ve ilginç bir görünüm yaratmak için kullanabilirsiniz. Özellikle gökyüzü temalı kanaviçelerde yıldızlar oluşturmak için uygundur.
Yığın Dikişi (Long Stitch)
Uzun dikişler özellikle manzara ve doğal unsurlar yaratırken kullanılır. Dikişler oldukça uzun bir mesafe kat eder ve dokulu bir yüzey oluşturur. Tüyler çimenler veya benzeri
detaylarda kullanılabilir.
Half Stitch (Yarım Dikiş)
Klasik X dikişinin daha basitleştirilmiş bir versiyonudur. Dikişin yarısı yapılır ve daha ince ve hafif bir görüntü elde edilir. Bazı desenlerde hafif dokunuşlar yaratmak için uygun bir tekniktir.
İlginizi Çekebilir: Akrilik İp Nedir? Akrilik ip İle Ne Örülür?
Kanaviçe İçin Gerekli Malzemeler
Kanaviçe Kumaşı (Aida Kumaş)
Kanaviçenin en önemli malzemelerinden biri deseni işleyeceğiniz kumaştır. Aida adı verilen kareli ve düzgün dokulu kumaşlar kullanılır. Kumaşlar dikişlerinizi kolayca saymanıza ve düzenli bir şekilde yapmanıza yarar. Aida kumaşı farklı yoğunluklarda farklı kare sayılarıyla gelir ve seçim yaparken hangi boyutta bir desen yapacağınızı göz önünde bulundurmanız gerektiğini de söyleyelim.
Kanaviçe İpliği
Kanaviçede kullanılan iplikler pamuklu ve çok ince ipliklerdir. Çalıştığınız desene göre farklı renklerde ve tonlarda olabilir. DMC, Anchor gibi markalar kaliteli kanaviçe iplikleri üretir. İpliğinizi seçerken deseni ne kadar detaylı işlemek istediğinizi göz önünde bulundurabilirsiniz.
İğne
Kanaviçe iğnesi kumaşın deliklerinden rahatça geçebilen uç kısmı ince ve sivri olan bir iğnedir. Genellikle klasik dikiş iğnelerinden biraz daha kalın ve yuvarlaktır. İpliğin kolayca geçmesini ve kumaşı yırtmamasını sağlar.
Desen veya Şablon
Kanaviçe yaparken bir desen ya da şablon kullanmanız işinizi kolaylaştırır. Bazı kişiler kendi özgün desenlerini yaratmayı seçer, bazıları hazır desenleri veya şablonları kullanır. Çeşitli kitaplarda internet sitelerinde ve dergilerde birbirinden güzel kanaviçe şablonları bulabilirsiniz. Basit bir çiçekten karmaşık bir manzaraya kadar her şey mevcuttur.
Renk Kartelası
Renk kartelası hangi renk ipliği kullanmanız gerektiğini belirlemenizi sağlayacak malzemedir. Kanaviçe ipliklerinin renkleri numaralandırılmıştır bu yüzden doğru tonu seçmek için bir renk kartelası almak işinizi kolaylaştıracaktır.
Çerçeve (İşlemeli Çerçeve)
Kanaviçe yaparken kumaşın düzgün bir şekilde gerilmesi çok önemli. İşlemeli bir
çerçeve kumaşınızı gerili tutarak düzgün ve rahat bir şekilde çalışmanızı sağlayacaktır. Çerçeve sayesinde kumaşın gerginliği nedeniyle ipliklerinizin düzgün bir şekilde ilerlemesi sağlanır.
Makas
İpliği düzgün ve temiz bir şekilde kesebilmek için iyi bir makasa ihtiyacınız olacak. İpliği çok kısa bırakmayın, dikişlerinizin daha düzenli görünmesini sağlar.
Kanaviçe İpi Çeşitleri
· Pamuklu Kanaviçe İpi: En yaygın kullanılan iplik türlerinden biridir. Hem dayanıklı hem de parlaktır. Pamuklu ipler kanaviçede çok tercih edilir çünkü kolayca şekil alabilir ve renklerin canlılığını uzun süre korur.
· İpek Kanaviçe İpi: İpek iplikler daha pürüzsüz ve parlak bir dokuya sahiptir. Özel projelerde veya zarif detaylar için kullanılır. Dokusu nedeniyle biraz daha pahalı olabilir ama verdiği şıklık tartışılmazdır.
· Wool (Yün) Kanaviçe İpi: Yün iplikler kanaviçede daha kalın ve dokulu bir görünüm yaratır. Özellikle daha sıcak ve doğal bir görünüm elde etmek istiyorsanız yün ipleri kullanabilirsiniz. Yün ipler özellikle kış temalı veya dokusal desenlerde güzel sonuçlar verir.
· Metalik Kanaviçe İpi: Metalik iplikler bilhassa ışıltılı ve parlak bir efekt oluşturmak için kullanılır. Altın, gümüş, bakır tonlarındaki metalik iplikler, kanaviçeye lüks bir hava katar.
· Çift Katlı (Stranded) İplik: Çift katlı iplikler altı veya dokuz telden oluşur. Bunlar dikişlerinizi daha ince ya da kalın yapmak için katlar halinde kullanılabilir. İpliği bir tel olarak kullanarak ince dikişler yapabilirken daha kalın dikişler yapmak için iki veya üç tel kullanabilirsiniz.
Kanaviçe İpi ve Dikiş İpi Arasındaki Farklar
Kanaviçe ipi ile dikiş ipi arasındaki farklar her iki ipliğin kullanım amacı ve özelliklerine göre belirginleşir. Kanaviçe ipi daha kalın ve dokulu olur. Pamuk ipek veya yün gibi doğal malzemelerden üretilir ve bu kalınlık desenin belirginleşmesini sağlıyor. Diğer yandan
dikiş ipi çok daha ince ve pürüzsüzdür polyester gibi sentetik malzemelerden yapılır ve giysilerin dikilmesi veya kumaşların birleştirilmesi için tasarlanmıştır.
Kanaviçe ipleri daha az esnektir ve estetik görüntüler verir. Dikiş ipi ise esneklik açısından daha fazladır çünkü dikişler kumaş üzerinde düzgün ve sıkı bir şekilde yerleşmelidir. Kanaviçede her bir dikişi belirgin hale getiren bir özellikken dikiş ipi giysi dikimi ve onarımı gibi işlevsel amaçlar için kullanılır.
İlginizi Çekebilir: Kartopu İp İle Ne Örülür?